جراحی اصلاحی فک بالا یا پایین برای اهداف ارتودنسی انجام میشود تا طیف گسترده ای از ناهنجاریهای اسکلتی خفیف تا شدید از جمله ناهمراستایی دندانها و فکها را اصلاح نماید.
جراحی ارتوگناتیک فک توسط جراح دهان انجام شده و در آن موقعیت فکها اصلاح شده و در نتیجه تکلم، تنفس و جویدن بهبود مییابد. جراحی ارتوگناتیک برای اصلاح مشکلات عملکردی انجام میشود اما ممکن است برای بهبود زیبایی نیز انجام شود.
چه زمانی جراحی فک در ارتودنسی انجام میشود؟
برای انجام جراحی ارتودنسی، باید رشد فک به اتمام رسیده باشد. معمولاً رشد فک در حوالی هجده سالگی در پسران و و شانزده سالگی در دختران رو به توقف میرود.
نیاز به جراحی اصلاحی فک زمانی احساس میشود که یک یا هر دو فک در موقعیت درست قرار نگرفته اند و در نتیجه مشکلات بایت تنها با درمان ارتودنسی غیر جراحی، قابل اصلاح نیست.
در برخی افراد فک بالا و پایین ممکن است نرخ رشد متفاوتی داشته باشند. نقایص مادرزادی و آسیبها و جراحات نیز میتوانند منجر به ناهمراستایی فکها شوند. اگر چه معمولاً با درمان ارتودنسی میتوان مشکلات بایت و جفت نبودن دندانها بر یکدیگر را اصلاح کرد اما ناهمراستایی فکها گاهی اوقات ممکن است تنها با عمل جراحی اصلاحی فک ممکن باشد.
هنگامی که کودک به جراحی ارتوگناتیک نیاز دارد، والدین باید او را به متخصص ارتودنسی نشان دهند. برای جراحی باید سن رشد کودک به پایان رسیده باشد.
برخی مشکلاتی که با جراحی فک برطرف میشوند
- اشکال در بلعیدن
- اشکال در جویدن یا گاز گرفتن غذا
- درد مزمن مفصل فک و سردرد
- تنفس از راه دهان یا خشکی دهان
- ساییدگی شدید یا غیر طبیعی دندانها
- نامناسب بودن نیمه پایینی چهره از جلو یا نیمرخ
- نقایص مادرزادی یا جراحات صورت
- جلو زدگی فک
- عقب ماندگی چانه
- اوپن بایت (به نرسیدن دندانهای جلویی بالایی و پایینی هنگام بسته بودن دهان)
- بسته نبودن لبها در حالت استراحت(برای بستن لبها باید از عضلات چانه استفاده شود)
- وقفه تنفسی در حین خواب (اپنه) که علائمی مانند بیدار شدنهای ناگهانی و خرخر در خواب ایجاد مینماید
جراحی فک چه تاثیری دارد؟
غالباً جراحی فک باید با درمان ارتودنسی دنبال شود و یا پیش از آن درمان ارتودنسی صورت بگیرد تا نتایج مطلوب حاصل شود. ممکن است چند سال طول بکشد تا درمان تکمیل شود. درک این موضوع و تعهد و پایبندی به درمان برای کودک و خانواده او لازم است تا درمانی موفق حاصل شود.
در جراحی اصلاحی فک ممکن است تمام یا بخشی از فک پایین، فک بالا و چانه تغییر موقعیت داده شود. عمل جراحی در بیمارستان انجام میشود و ممکن است چند ساعت به طول بیانجامد ( مدت زمان دقیقه آن بستگی به شرایط دارد).
پس از جراحی بیمار باید حدود دو هفته استراحت کند تا بهبود پیدا کند. در این مدت بیمار اگر نوجوان است نباید به مدرسه برود. پس از یک استخوان فک التیام یافت و جوش خورد احتمالاً دندانها باید سیم کشی شوند (براکت ارتودنسی) و چندین ماه در همین وضعیت باشند تا دندانها صاف و مرتب و همراستا شوند. پس از درآوردن براکت احتمالاً باید مدتی نگهدارنده ارتودنسی (ریتینر) استفاده شود تا نتایج درمان حفظ شود.
انواع جراحی اصلاحی فک
جراحی فک بالا: به آن استئوتومی ماگزیلاری نیز گفته میشود ممکن است برای اصلاح مشکلات زیر انجام شود:
- اوپن بایت
- کراس بایت
- عقب ماندگی شدید فک بالا
- نمایان بودن بیش از حد دندانها و یا برعکس
جراحی فک بالا
برای جراحی فک بالا جراح استخوان بالای دندانها و زیر کره چشم را بریده و تمامی فک بالا از جمله سقف دهان و دندانهای بالا را به صورت یک تکه واحد جابهجا میکند. دندانهای بالایی و فک جلوتر میآیند تا جایی که در موقعیت و راستای مناسب نسبت به فک پایین قرار بگیرند.
پس از تغییر موقعیت فک، با استفاده از پیچ و پلیت مخصوصی استخوان در جای جدید خود تثبیت میشود. پیچهای مورد استفاده شبیه نگینهای براکت ارتودنسی هستند و به مرور زمان در ساختار استخوان فک آمیخته میشوند.
برای اوپن بایت استخوان اضافی فک که منجر به اوپن بایت شده است بریده میشود. افرادی که اوپن بایت دارند سطح استخوان بالای دندانهای آسیاب بزرگ در آنها به جای مسطح بودن زاویه دار است که باعث میشود عملکرد جویدن دشوار شود.
جراحی فک پایین
این عمل جراحی که به آن استئوتومی ماندیبولار نیز گفته میشود برای اصلاح مشکلات شدید فک پایین انجام شود. ابتدا جراح استخوان پشت دندانهای آسیاب بزرگ را برش میدهد و استخوان فک را به صورت افقی جابهجا میکند تا به صورت یک تکه واحد و موقعیت درست منتقل شود. سپس با کمک پیچ در جای خود ثابت میشود تا التیام پیدا کند.
جراحی چانه
جراحی چانه که به آن جنیوپلاستی نیز گفته میشود برای اصلاح عقب ماندگی چانه انجام میشود. این جراحی معمولاً در موارد عقب ماندگی شدید فک پایین صورت میگیرد. برای این منظور جراح برشی در استخوان چانه ایجاد کرده و آن را در موقعیت جدید ثابت میکند.
در مرکز تخصصی ارتودنسی دکتر ستاره خسروی، درمانهای تخصصی ارتودنسی ، توسط بهترین متخصص ارتودنسی (دکتر ستاره خسروی،متخصص ارتودنسی در تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه و دارای بورد تخصصی کشور) انجام میشود.